ONS PERSPEKTIEF: Residentie

Na een COVID-periode van ongeveer 1,5 jaar, waarin er geen fysieke samenwerkingen mogelijk waren, is Mathijs van Til in November 2021 teruggegaan naar Zuid-Afrika. Namens BrotherTill en het ONS PERSPEKTIEF project ging hij als artist-in-residence aan de slag bij het grootste theater van Kaapstad, het Artscape Theater. Met de ambitie om het ONS PERSPEKTIEF project uit te laten groeien tot een eigen interdisciplinair/internationaal kunstenplatform zijn er nieuwe samenwerkingen gezocht met makers uit verschillende disciplines. In vier weken dook Mathijs in diverse creatieve processen en maakte hij uiteindelijk drie verschillende werken. Lees hieronder een uitgebreid verslag van zijn residentieperiode.

Full article

Kan ONS Praat – een interdisciplinair gesprek:
In de eerste week van de residentie werkte Mathijs samen met hiphopartiest Jody Garland, danseres Tanzley Jooste en beeldend kunstenaar Lindsey Appolis. Op maandag 8 november 2021 kwam deze groep makers voor het eerst bij elkaar in het Artscape theater. Ze spraken over wat hen drijft als kunstenaars en welke thema’s ze met elkaar gemeen hebben. Het thema taboes kwam vaak ter sprake. Met name hoe het onbespreekbare onderwerpen – ofwel taboes – soms kunnen leiden tot conflicten binnen een gezin. Vaak vindt de oudere generatie het moeilijk om over kwetsbare onderwerpen te praten, daarom nemen ze niet snel het initiatief. Denk aan onderwerpen, zoals: afkomst, geschiedenis, trauma’s of seksualiteit. Uit de gesprekken blijkt hoeveel problemen de huidige generatie ervaart door het gebrek aan conversatie over dit soort persoonlijke onderwerpen. Als jongvolwassene kan het af en toe voelen alsof je in een wereld wordt gegooid, zonder de nodige kennis over zeer essentiële onderwerpen. De kwetsbaarheid en onzekerheid die hierbij komt kijken zijn natuurlijk een altijd aanwezige factor in ieders leven, en zullen nooit helemaal verdwijnen. Maar we kunnen dit gevoel allicht verlichten door er over te praten. Wij zijn de generatie die vraagt: Kan ons praat? Maar daar vaak niet de kans toe krijgt.

Vanuit dit thema ging de groep makers de vloer op. Al improviserend gingen ze aan de slag met het materiaal. De eerste geluiden en woorden ontstonden, bewegingen kwamen tot stand en langzamerhand ontstond er een verhaal. Tijdens deze improvisatiesessies zat beeldend kunstenaar Lindsey Appolis aan de kant en bedacht hij het visuele concept van de performance. In de werksessies die volgden werden de elementen steeds concreter en zo ontstond de korte hiphop/dansvoorstelling: Kan ONS Praat. Een optreden waarin rapper Jody zijn familie oproept om in gesprek te gaan, terwijl danseres Tanzley beweging geeft aan de frustratie die komt kijken bij het uit de weg gaan van dit soort gesprekken. In het gekozen visuele concept creëert een venster letterlijk de barrière tussen Jody en Tanzley. Dit maakt dat ze samen zijn, elkaar kunnen zien, maar toch worden tegengehouden het gesprek daadwerkelijk te voeren. Het creatieve proces werd begeleid door Nkosinathi Sangweni, artistiek directeur van JazzArt. Op de laatste werkdag van deze projectweek werd de voorstelling gespeeld en opgenomen. Kaapse videograaf Rory Allen legde het werk vast op video. De video post-productie is gedaan door Peter van Til (NL) en de audio prost-productie door Rogier Grosman (NL). Bekijk de video hieronder.

ENCOUNTING – een performance monument op de Piazza
In de derde week van deze residentie werd er toegewerkt naar een performance-experiment in de openbare ruimte – kunst buiten de muren van het theater. In dit proces werkte Mathijs samen met theaterregisseur Jason Jacobs, schrijver/dichter Robin-Dean Fourie (a.k.a Die Hooflig), beeldend kunstenaar Lindsey Appolis, singer-songwriter Babalwa Zimbibi, danseres Gita Galina en cellist Reece Allum. Gezamenlijk ontstond het idee om een hedendaags monument in de stad te creëren. Vandaag de dag bestaan er vele controversen rondom sommige monumenten, standbeelden uit het koloniale verleden. Vanuit dit gesprek ontstond de vraag: Wat er in de plaats van deze monumenten te zien zou moeten zijn? Elke dag passeren er mensen langs monumenten. Ze worden ons – als voorbijganger – vaak opgedrongen. Deze beeldhouwwerken vormen bakens en ontmoetingsplaatsen binnen het openbare leven, zonder dat mensen precies weten waar ze voor staan.
Het monument dat deze collectie kunstenaars willen plaatsen, zou een ontmoetingsplaats moeten worden voor kunstenaars met verschillende achtergronden en verschillende verhalen. Een performance-installatie op het plein – de piazza – voor het grote betonnen gebouw van het Artscape theater. In tegenstelling tot het grote betonnen bouwwerk van het theater is het ONS PERSPEKTIEF monument vergankelijk, als een moment(opname). De videoregistratie van dit werk vormt de uiteindelijke stenen versie – de vereeuwiging – van het monument.

Vanuit twee workshopdagen leerden de kunstenaars elkaar en elkaars disciplines kennen. Diverse elementen die voortkwamen uit de workshops werden door regisseur Jason Jabobs samengebracht in een opeenvolging van gebeurtenissen. Gebeurtenissen waarin de kunstenaars soms alleen staan, maar ook momenten waarin ze de interactie beleven tussen de verschillende disciplines en makers. Deze korte reeks aan gebeurtenissen werd op dinsdag 30 november naar de piazza voor het Artscape theater gebracht. In aanwezigheid van de omstanders – willekeurige voorbijgangers – in de stad en twee camera-operators die alles vastlegden, improviseerde de groep kunstenaars een performance van 1,5 uur, die vervolgens weer verdween. De registratie van deze performance dient als een portaal naar een moment in het verleden. Het is een herinnering aan een andere tijd; een monument. Bekijk hieronder de registratie van het moment.

Urban Outreach Concert
Het laatste project van de residentie in het Artscape theater was een reeks activiteiten in het Kaapse district Hanover Park. Op initiatief van het Artscape is de residentie onderdeel geworden van het Urban-Outreach programma, waarmee het theater gemeenschappen probeert te bereiken die normaal niet met theater in aanraking komen. Buurten in de Cape Flats waar armoede en bendegeweld veelvoorkomende problemen zijn. Door het theater beschikbaar te stellen voor producties uit deze wijken, of door producties van het theater naar lokale buurthuizen te halen, draagt het theater bij aan een betere stad voor iedereen.
De samenwerking binnen het ONS PERSPEKTIEF project, alsmede het delen van perspectieven zijn stuk voor stuk elementen die volgens het Artscape er voor hebben gezorgd dat deze residentie uitstekend aansluit bij het Urban Outreach programma. Gezamenlijk is het idee ontstaan om een grootst Urban Outreach Concert te organiseren. Een concert waarin alle elementen van het ONS PERSPEKTIEF project samenkomen. Mathijs verzamelde voor dit concert een zéér diverse groep artiesten uit Zuid-Afrika én Nederland. Waaronder: hiphopartiesten Die Hooflig, Jody Garland, Breimasjien, Jah Logo, DOEP, danseres Tanzely Joost, zangeres Zinzi Nogavu en de Nederlandse kunstenaar Eva Bartels. Bekijk hieronder de videocompilatie van de avond.

Voorafgaand aan het concert werkte Mathijs samen met hiphopartiest Jitsvinger en beeldend kunstenaar Lindsey Appolis om een workshop te geven aan de kinderen van Hanover Park. Op zaterdag 27 november werkten ze met een groep van ongeveer 20 kinderen tussen de 6 en 17 jaar. De jongeren kregen de opdracht om gezamenlijk een muziekvideo te produceren. Hierin waren ze zelf verantwoordelijk voor het maken en opnemen van de muziek, het schrijven van de teksten en het bedenken van een choreografie. Onder leiding van de drie professionele kunstenaars werkte de groep ruim vier uur aan deze productie. Ze moesten niet alleen hun eigen talenten ontdekken, maar ook overleggen en samenwerken met anderen om uiteindelijk tot het werk te komen. Het resultaat; een TikTok-performance van 1,5 minuut met de titel SHOW and PROVE. Voor iedereen was dit een onvergetelijke dag. Een dag die laat zien dat kunst maken en jezelf creatief uiten voor iedereen is weggelegd. Bekijk hieronder de videocompilatie van de dag.